Osiguranje i upravljanje kvalitetom u BIH
Sistem visokog obrazovanja (HE) i obrazovanje u cjelini u Bosni i Hercegovini (BiH) temelji se na ustavnom sistemu koji definira BiH kao državu sastavljenu od dva entiteta: Federacija BiH (FBiH) i Republika Srpska (RS) , i Distrikta Brčko kao administrativne jedinice. Entitet FBiH se sastoji od deset kantona i svaki od njih ima svoj vlastiti odgojno-obrazovni sistem (kantonalna Vlada i Ministarstvo prosvjete). Dakle, postoje na državnoj razini, na entitetskoj razini i kantonalnim vladama.1 Daytonski mirovni sporazum (1995) donio je BiH duboko podijeljeni sistem HE. Kanton Sarajevo je jedan od deset kantona u Federaciji BiH gdje kantonalni zakoni regulišu obrazovanja na svim nivoima. Osnovne i srednje škole i javne univerzitete financiraju kantonalne vlade - posebno Ministarstvo obrazovanja i nauke Kantona Sarajevo. Procjenjuje se da u BiH ima 4,3 miliona staanovnika, te 8 javnih univerziteta (Sarajevo, Sarajevo-istok, Tuzla, Zenica, Banja Luka, Bihać, Mostar-Istok, Mostar-Zapad) i dvije javne ustanove. Osim toga, tokom posljednjih desetak godina otvorili su se mnogi privatni univerziteti, srednje i osnovne škole. S obzirom na stupanj obrazovanja u području ekonomije i manadžmenta (Business, Business Administration), trenutno postoje 32 visokoobrazovne institucije u BiH Ova situacija je uglavnom rezultat Ustava (Daytonskog mirovnog sporazuma, 1995) i neadekvatne zakonske regulative koje određuju kvalitetu tih institucija.
Postoji izvjestan napredak u pogledu uvođenja mehanizama internog i eksternog osiguranja kvaliteta u većini HEI. Za razliku od ostalih zemalja, gdje obrazovanje općenito I VO posebno kontrolira nacionalno ministarstvo obrazovanja koje reguliše finansiranje, slučaj BiH se razlikuje. Ispod tih 12 nivoa, sistem je centraliziran na nivou univerziteta, u slučaju dva integrirana univerziteta, ili decentraliziran na nivou fakulteta, u slučaju ostalih šest univerziteta, koji predstavljaju labavo povezano udruženje fakulteta. Tako dekani i rektori odgovaraju svojim kantonalnim i/ili entitetskim vladama. Zato je organizacija kontrolE u B-H VO uglavnom decentralizirana, što je tradicionalno karakteristika akademskih institucija na ovom području. Viši nivoi vlasti ne mogu naložiti kantonima da djeluju u nacionalnom interesu. Prije svega, niko nije postigao dogovor o tome šta je “nacionalni interes” a drugo, B-H VO sIstem gotovo je u potpunosti zavisan od finansiranja koje obezbjeđuju vlada ili vlade u njihovom kantonu ili entitetu. U slučaju B-H VO sistema, upravljanje je u isto vrijeme i centralizirano i decentralizirano. Centraliziranost podrazumijeva da je legislativa, većina kantonalnih i entitetskih zakona, stroga, pretjerano uređena i naslijeđena iz ranijeg sistema. Zakon, naprimjer, određuje rukovodnu strukturu, strukturu naučnih zvanja, pravila studiranja, pravila zapošljavanja itd. U isto vrijeme, na većini neintegrisanih univerziteta, veoma nezavisni fakulteti posluju kao pravna lica sa vlastitim fakultetskim “pravilnicima”, što podrazumijeva decentraliziranost na institucionalnom nivou.
Koordinacija između Ministarstava obazovanja bolja je zahvaljujući osnivanju Konferencije ministara kojom pedsjedava Ministar civilnih poslova. Usvojen je strateški dokument o reformi obrazovnog sektora pod naslovom “Smjernice za razvoj obrazovanja u BiH 2008-2015”. Vijeće Ministara donijelo je odluku da se priključi Europskom registru osiguranja kvaliteta za VO. Vršilac dužnosti Direktora Agnecije za razvoj VO i osiguranja kvaliteta (Agencije) imenovan je u junu 2008. godine www.hea.gov.ba.
Agencija za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaliteta (HEA) podnijela je zahtjev za prijem u punopravno članstvo u Evropskoj asocijaciji za osiguranje kvaliteta u visokom obrazovanju (ENQA). Agencija je podnijela zahtjev i za izlistavanje u Evropskom registru za osiguranje kvaliteta (EQAR).